Sed posteaquam coepit rationem huius
operis scientissime Gallus exponere, plus in illo Siculo ingenii, quam videretur natura humana ferre
potuisse, iudicavi fuisse. Dicebat enim Gallus sphaerae illius alterius solidae atque plenae vetus esse inventum, et eam a Thalete Milesio primum esse -- -- tornatam, post autem ab Eudoxo Cnidio, discipulo, ut ferebat, Platonis, eandem illam astris stellisque, quae
caelo inhaererent, esse descriptam; cuius omnem
ornatum et descriptionem sumptam ab Eudoxo multis
annis post non astrologiae scientia, sed poetica quadam facultate versibus Aratum extulisse. Hoc autem
sphaerae genus, in quo solis et lunae motus inessent
et earum quinque stellarum, quae errantes et quasi
vagae nominarentur, in illa sphaera solida non potuisse finiri, atque in eo admirandum esse inventum
Archimedi, quod excogitasset, quem ad modum
in dissimillimis motibus inaequabiles et varios cursus
servaret una conversio. Hanc sphaeram Gallus cum
moveret, fiebat, ut soli luna totidem conversionibus
in aere illo, quot diebus in ipso caelo, succederet, ex
quo et in [caelo] sphaera solis fieret eadem illa defectio et incideret luna tum in eam metam, quae esset
umbra terrae, cum sol e regione
ch. 15
fuit, quod et ipse hominem diligebam
et in primis patri meo Paulo probatum et carum
fuisse cognoveram. Memini me admodum adulescentulo, cum pater in Macedonia consul esset et essemus
in castris, perturbari exercitum nostrum religione et
metu, quod serena nocte subito candens et plena luna
defecisset. Tum ille, cum legatus noster esset anno
fere ante, quam consul est declaratus, haud
dubitavit postridie palam in castris docere nullum esse
prodigium, idque et tum factum esse et certis temporibus esse semper futurum, cum sol ita locatus
fuisset, ut lunam suo lumine non posset attingere.
Ain tandem? inquit Tubero; docere hoc poterat ille
homines paene agrestes et apud imperitos audebat
haec dicere? [Note] Ille vero et magna quidem cum
